A estrea

 

Agora que tinha diante o prato cos garbanzos e que o sol do mediodía entraba até o fondo da cocinha, enchendo de luz e de calma aquel día do febereiro corzo, era quen de percibir con maior claridade a enorme carga na que se converteran as súas pálpebras ao longo desa manhá. Tratábase dunha sensación nova, curiosa, na que convivían o cansazo e o sono coa ansia e a excitación. Seu corpo en standby respostou como un resorte cando as palabras do pai soaron para lembrarlle que debía apurar un pouco máis se non querían chegar tarde. Con un ollo nas filloas da sobremesa e disposta, como na película da Riley, a ter as súas primeiras lembranzas esenciais tinguidas de emocións, foi logrando vencer aquel tremendo sopor que a convidaba a botar umha soneca no canto de facer aquilo polo que tanto tempo agardara.

Aquela noite tardara en coller o sono. Tinha para si que debeu durmir menos do necesario polo cedo que lle parecía cando veu espertala o pai e polo que lle custara abrir os ollos caminho do banho no comezo dun novo día. A dignidade de nena e -porqué non dicilo?- o recendo das torradas recén feitas, axudárana a sacar todas as forzas que tinha dentro para demostrarse a si mesma e ao resto do mundo que xa tinha idade e responsabilidade abondo para asumir con éxito o importante labor da xornada de hoxe. Levaba moito tempo agardando este día. Moitas semanas remoendo os miolos para non esquecer como tinha que comportarse e tamén o que debía evitar, e agora que chegara o momento, estaba descubrindo un carrusel de sentimentos que se facía difícil de xestionar. “Non esquecer erguer os brazos… non tirarlle o de verdade a quen non se meta con nós… seguir o comportamento e as instruccións das máscaras maiores”. Así, á toa, coa orde que lle dera o repouso de escoitar tantas cousas e tantas veces, circulaban pola súa cabecinha os anacos das instrucións sobre como comportarse e actuar á hora de lanzar os ovos. Era Domingo de Entroido. Ía vestir por vez primeira o traxe de Pita e, para a estrea, tivera que agardar polo desfile da cidade. Non chegara a tempo para baixar as olas á praza das Eiroás o domingo anterior e tocáballe desfilar diante de milleiros de persoas, lanzando ovos cheos de entroido, penso e alegría a toda a veciñanza que voltaría a encontrarse con unha festa e con un rito que, mesmo os máis indiferentes, levan gravados por baixo da pel.

Na tarde anterior, ela e máis a súa nai estenderan o traxe enriba da cama para comprobar que todo estaba en orde: a chaqueta completa, cos centos de plumas vermellas, azuis e amarelas que ela mesma axudara a recortar; os pantalóns negros, a xogo coa chaqueta, con aqueles pequenos axóuxeres e aquelas fitas lindas que se repetían no colo da camisa branca; as medias con aqueles buratinhos simpáticos… A bolsa dos ovos que aínda onte gravara o seu pai co símbolo da Pita, o seu nome e a data de estrea, o cinto cos axóuxeres (talvez a súa parte preferida), que tinha que facer soar durante a carreira… Aínda lle faltaba unha cousa, o primeiro emblema que había recibir antes da saída: o broche de coiro co símbolo da Pita e a primeira fita grosa que representaría para sempre o presente ano e que ela xa tería ganhado o dereito de levar no seu traxe.

Da que medre chegarán os restantes símbolos, que evolucionarán canda ela converténdoa nunha máscara máis das Eiroás con multitude de fitas que portarán a memoria do seu traxe, da súa contorna e dela mesma. A sustitución dos axóuxeres no cinto polas chocas, a carauta, para a que aínda non decidira o debuxo e a insignia de prata, que a identificará para sempre coa comunidade da Pita.

Hoxe é Entroido. A festa xa empezou hai semanas; as tradicións, os xogos, os bailes tamén foron ocupando o seu lugar no calendario, pero a relixiosidade de vestir o entroido (non de disfrazarse, que iso é outra cousa) só chega nos días precisos e nos momentos marcados pola cerimonia dunha festa que -en palabras do mestre Caro Baroja– “semella umha reelaboración de vellos rituais que ten un carácter sistemático e que sobrepasa en significado ao que se chamaban ritos de fertilidade”. Vivir o Entroido non é só un lema, senón un xeito de reconhecérmonos dentro da roda da vida e do ciclo festivo da nosa comunidade cultural.

Publicado no Especial “Entroido en Galicia” (2022), O Barco de Valdeorras, Xornal O Sil